Paluch koślawy - czym jest i dlaczego występuje?

Czym jest paluch koślawy?

Paluch koślawy, inaczej znany jako haluks (halluks, halux, hallux valgus) definiuje się jako schorzenie, którego istota polega na nieprawidłowym ustawieniu palucha, a właściwie stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego palca, wymuszone przez zmiany w śródstopiu. Pierwsza kość śródstopia odchyla się w stronę przyśrodkową, natomiast paluch ku osi bocznej, co manifestuje się jako wyniosłość po przyśrodkowej stronie stopy.

Więcej pod adresem: www.cmmedicum.com/ortopedia/chirurg-stopy/haluksy/

Jak dochodzi do rozwoju haluksów?

Mechanizm powstawania haluksów jest stosunkowo prosty do wyjaśnienia: w prawidłowo pracującej stopie obciążenia są przenoszone na pierwszą i piątą kość śródstopia oraz piętę, a koślawienie palucha jest powstrzymywane przez aparat więzadłowy i trzeszczki. Bardzo ważną rolę w zachowaniu stabilności palucha, odgrywają mięśnie przyczepione do głowy pierwszej kości śródstopia, utrzymują one kość w panewce. W momencie, w którym ulegną one deformacji, w której wyniku głowa pierwszej kości śródstopia przemieści się na zewnątrz, a paluch jest ciągnięty przez więzadło poprzeczne i mięśnie przywodziciele, następuje jego skręt do wewnątrz.

Jakie są najczęstsze przyczyny haluksów?

Problem haluksów dotyczy około 2 do 4 proc. populacji. W 90 proc. przypadków chorobą dotknięte są kobiety. Spowodowane jest to przede wszystkim noszeniem przez panie niewygodnego obuwia na wysokim obcasie i o zwężonych czubkach oraz delikatniejszym układem więzadeł.

Chociaż wielu pacjentów łączy powstawanie koślawości palucha z narastaniem dodatkowej tkanki kostnej, badania naukowe nie potwierdzają tej teorii. Dowiedziono, że szerokość głowy pierwszej kości śródstopia jest taka sama u pacjentów z paluchem koślawym, jak i u osób pozbawionych tego schorzenia. Jakie są zatem przyczyny haluksów? Do czynników predysponujących do występowania tego zwyrodnienia należą: płaskostopie poprzeczne, zwiększone napięcie ścięgna Achillesa, osłabienie aparatu więzadłowego stopy, wtórne przyczyny neurogenne, przeciążenia, nieprawidłowości anatomiczne i niektóre choroby (np. RZS).

Jak wygląda paluch koślawy?

Haluksy najczęściej występują na obu stopach, przy czym nie musi wydarzyć się to w jednym czasie. Zwykle początek schorzenia przypada na trzecią lub czwartą dekadę życia, chociaż zdarzają się przypadki, gdy choroba ta występuje już u kilkuletnich dzieci.

Haluksy mają dość charakterystyczny wygląd, dlatego ich rozpoznanie nie jest skomplikowane. Paluchy koślawe, objawiają się jako typowe zgrubienie, lokalizujące się na przyśrodkowej stronie stopy, co wymusza nachodzenie dużego palca, na pozostałe. Na pierwszym palcu stopy pojawia się bolesna zaczerwieniona wypukłość.

Objawy haluksów

Odkształcenie skutkuje: napinaniem się tkanek miękkich i wykształceniem się charakterystycznego guza, obrzękiem, bólem, zmianami wytwórczymi w obrębie innych stawów stopy, a nawet zaburzeniami chodu.

Pacjenci zmagający się z haluksami, skarżą się na: ból, tkliwość przy dotyku, ograniczenie ruchomości palców, nawracający stan zapalny tkanek miękkich, obrzęk, trudności we wspięciu się na palce, drętwienie, uczucie ucisku w przedniej części stopy, spowodowane zaburzeniami przewodnictwa nerwowego, uczucie zesztywnienia palców. Dolegliwości bólowe wzmagają się szczególnie w trakcie noszenia zwężonego obuwia uciskającego stopę, wszystko przez konflikt pomiędzy butem a tkankami miękkimi.

Leczenie haluksów

Nie ma co liczyć na to, że haluksy ustąpią samoistnie, z tego powodu wielu pacjentów podejmuje próby leczenia zachowawczego, a gdy ono zawiedzie, również leczenia operacyjnego.

Leczenie zachowawcze można podzielić na zabiegi fizjoterapeutyczne (m.in. terapię manualną, masaż, kinezyterapię, fizykoterapię czy używanie specjalnych taśm), lub stosowanie produktów korygujących, z których najpopularniejsze to: szyna, klin międzypalcowy i aparat odciążający staw śródstopno- paliczkowy. Wielu pacjentom, cierpiącym przez ból wywołany haluksami zaleca się stosowanie wkładek ortopedycznych. Należy pamiętać, że stopy różnią się między sobą, dlatego też wkładki ortopedyczne powinny być dobierane przez profesjonalistę, indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Jeśli metody leczenia zachowawczego nie okazuję się wystarczająco skuteczne, należy rozważyć leczenie operacyjne. Ma ono na celu skorygować kąt zniekształcenia, zniwelować ból i przywrócić właściwą pozycję stawu. Wśród najważniejszych technik wykorzystywanych w operacji haluksów, wymienia się: artrodezę, egzostektomię, osteotomię, artroplastykę z resekcją i techniki miniinwazyjne.

Haluksy - zapobieganie

U części pacjentów haluksy mają podłoże genetyczne, stąd trudno skutecznie zapobiegać ich występowaniu, jednak istnieją sposoby na zminimalizowanie ryzyka ich pojawiania się, zalicza się do nich przede wszystkim: utrzymywanie prawidłowej masy ciała, noszenie wygodnego obuwia o szerokich czubkach, unikanie przeciążania kończyn dolnych i korygowanie wad postawy.