Czym są odleżyny i jak im zapobiegać?

Co powoduje odleżyny?

Główna przyczyna odleżyn to stały ucisk na naczynia tętnicze i żylne, który doprowadza do martwicy tkanek. U osób obłożnie chorych wynika to z unieruchomienia w pozycji zarówno leżącej, jak i siedzącej. Podczas gdy zdrowi ludzie odruchowo zmieniają pozycję, gdy czują dyskomfort związany ze zbyt długim naciskiem na dany obszar ciała, chorzy nie mają takiej możliwości. Istnieją jednak także dodatkowe czynniki, które zwiększają ryzyko odleżyn. To przede wszystkim:

• podeszły wiek - ryzyko odleżyn wzrasta w głównej mierze u osób powyżej 70. roku życia,
• trudności z poruszaniem się - utrudniają zmianę pozycji,
• niedowłady - uniemożliwiają poruszanie się,
• zażywane leki uspokajające - mogą tymczasowo zaburzać czucie,
• zaburzenia układu nerwowego - mogą powodować nieodczuwanie bólu i dyskomfortu,
• niedobory żywieniowe - uwrażliwiają ciało na odleżyny,
• cukrzyca - sprzyja martwicy tkanek,
• miażdżyca - zaburza prawidłowe krążenie,
• zaburzenia metabolizmu,
• niedożywienie lub otyłość - ciało staje się nadmiernie narażone na nacisk,
• inkontynencja lub niekontrolowane oddawanie kału - zmacerowana skóra łatwiej doświadcza odleżyn.

U osób najbardziej narażonych już 2-3 godziny bez ruchu mogą spowodować odleżynę. To właśnie takie osoby wymagają najuważniejszej opieki, która ma na celu zapobieganie tego rodzaju komplikacjom zdrowotnym.

Jak zapobiegać odleżynom?

Zależnie od stadium zaawansowania odleżyny mogą obejmować naskórek, całą grubość skóry, tkankę podskórną, a w najgorszych przypadkach nawet mięśnie i kości. Odleżynom towarzyszy ból, proces zapalny i ropna wydzielina. Otwarte rany są szczególnie narażone na zakażenia, co stwarza dodatkowe zagrożenia dla zdrowia. Jednocześnie odleżyny są trudne w leczeniu, które może trwać nawet do kilkunastu miesięcy. Z tego powodu szczególne znaczenie ma przede wszystkim profilaktyka przeciwodleżynowa. Ryzyko powstania odleżyn można w znacznym stopniu zmniejszyć, stosując się do poniższych zaleceń. Należy otaczać chorego pieczołowitą opieką i:

• Zgłosić się do lekarza, który oceni ryzyko wystąpienia odleżyn.
• Minimum co 2-3 godziny zmieniać pozycję osoby unieruchomionej.
• Mobilizować chorego do ruszania się lub wykonywać bierne ruchy jego ciałem.
• Stosować delikatne masaże i oklepywanie ciała.
• Ubierać chorych w wygodną, elastyczną bieliznę, która nie powoduje ucisków.
• Stosować miękką pościel, która nie ma zagnieceń.
• Podawać chorym pełnowartościową dietę, która dąży do unormowania masy ciała.
• W razie stwierdzonych niedoborów stosować suplementy.
• Dbać o codzienną higienę osoby chorej - skóra powinna być czysta i sucha, jednak nawilżona (higienę można wspomóc, korzystając np. z maści na odleżyny).