Straż Miejska jest stosunkowo nową, dynamicznie rozwijającą się umundurowaną formacją samorządową, nawiązującą do tradycji okresu międzywojennego. Po 1990r. przemiany polityczne oraz przeobrażenia gospodarcze w Polsce stworzyły podstawy do bardzo głębokich zmian. Jedną z nich była możliwość powołania Straży Miejskiej, co pozwoliło gminie mieć udział w zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku publicznego na swoim terenie. Z możliwości takiej skorzystała gmina Bielsko-Biała powołując w 1991r. Straż Miejską.

Od chwili utworzenia do dnia dzisiejszego zmieniały się obowiązki i uprawnienia Straży Miejskiej, wprowadzane kolejnymi aktami prawnymi. W sposób jednoznaczny funkcjonowanie straży określiła Ustawa o strażach gminnych z dnia 29 sierpnia 1997r., która to ukierunkowała jej działania przede wszystkim na zadania z zakresu porządku publicznego, wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego. W wyniku zmieniających się zadań i uprawnień Straży od 2000r. nastąpił jej dynamiczny rozwój.

Dzisiejsza Straż Miejska w Bielsku-Białej to jednostka, w której dokonują się duże zmiany. Cały czas dąży do poprawy skuteczności i zdecydowanie większej akceptacji w społeczeństwie. Bielscy Strażnicy osiągają coraz lepsze wyniki w zakresie porządku publicznego. Niejednokrotnie mają istotny wpływ na stan bezpieczeństwa publicznego w Bielsku-Białej.

Tylko w 2010r. strażnicy miejscy ujawnili 12.529 wykroczeń. Nałożyli 7.002 mandaty karne, pouczyli 5.318 sprawców wykroczeń oraz skierowali 209 wniosków o ukaranie do Sądu Rejonowego. Przewieźli do miejsca zamieszkania lub umieścili w Ośrodku przeciwdziałania alkoholizmowi 873 osoby nietrzeźwe. Zabezpieczali 90 imprez - w tym 34 o charakterze masowym. Ujęli 48 sprawców przestępstw, którzy zostali przekazani Policji. Funkcjonariusze straży aktywnie wspierają w działaniach inne podmioty odpowiedzialne za bezpieczeństwo i porządek publiczny na terenie miasta Bielska-Białej. Z Policją i Żandarmerią Wojskową prowadzone są wspólne działania i wspólne patrole. Ze Strażą Pożarną i Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym podejmowane są interwencje w sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia i mienia. Straż Miejska realizuje także programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży.