Lidokaina - czym jest? Kiedy powinno się ją stosować?

Czym jest lidokaina?

Pod względem budowy chemicznej lidokaina jest pochodną amidową, z trzema atomami węgla w części aminowej. Taka struktura cząsteczkowa odpowiada za jej właściwości miejscowo znieczulające - to działanie jest powszechnie wykorzystywane w medycynie. Lidokaina słabo rozpuszcza się w wodzie, dlatego jest stosowana w postaci lepiej rozpuszczalnych i trwalszych soli, najczęściej chlorowodorku lidokainy. W takiej postaci ma też dłuższą datę przydatności.

Rzadziej lidokaina jest stosowana wewnętrznie jako środek regulujący pracę serca przy arytmii. W niektórych przypadkach bywa też stosowana przy resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

W jaki sposób lidokaina zmniejsza ból?

Warto wyjaśnić, że ból jest odczuwany w wyniku przekazywania bodźców czuciowych do ośrodkowego układu nerwowego. Dzieje się to po wcześniejszej depolaryzacji błon komórkowych, do których napływają jony sodu. Z kolei lidokaina zastosowana zewnętrznie na skórę lub błony śluzowe m.in. zmniejsza przepuszczalność błon komórkowych. Tym samym jony sodowe mają utrudniony dostęp do komórek, co hamuje przekaźnictwo bodźców bólowych do mózgu. Blokowanie pompy sodowo-potasowej następuje w krótkim czasie po aplikacji lidokainy. Efekt znieczulający jest odwracalny.

Zastosowanie lidokainy przy zabiegach medycznych

Lidokaina działa znieczulająco w bardzo krótkim czasie po aplikacji, dlatego stosuje się ją powszechnie przy zabiegach medycznych. Przy jej pomocy można znieczulać skórę i niewielkie fragmenty tkanki podskórnej, głównie przed drobnymi zabiegami chirurgicznymi, takimi jak np. usuwanie małych znamion. Z kolei w okresie okołooperacyjnym ten środek pozwala na ograniczenie konieczności przyjmowania dużej ilości doustnych leków przeciwbólowych.

Znieczulające właściwości lidokainy wykorzystuje się także w stomatologii, głównie w postaci żelu lub aerozolu znieczulającego dziąsła, np. przed iniekcją silniejszego środka znieczulającego. Preparaty z zawartością tego związku znajdują zastosowanie również przy zabiegach ginekologicznych i urologicznych. Służą też do zmniejszenia dyskomfortu związanego m.in. z wprowadzaniem sond i rurek przez gardło czy jamy nosowe w trakcie badań.

Lidokaina w preparatach redukujących dolegliwości bólowe

Zewnętrzne zastosowanie lidokainy jest wysoce bezpieczne, dlatego występuje również jako składnik preparatów przeciwbólowych dostępnych bez recepty, w tym przeznaczonych dla dzieci i niemowląt. Można znaleźć ją w żelach, maściach, plastrach i aerozolach. Lidokaina jest pomocna m.in. przy dolegliwościach, takich jak:

• ból i obrzęk gardła - najczęściej stosuje się lidokainę jako składnik sprayów pomocnych przy infekcjach gardła;
• stany zapalne jamy ustnej i dziąseł - lidokainę można aplikować bezpośrednio na miejsce zmienione chorobowo, np. w formie żelu, jak również pokrywać błony śluzowe preparatem w aerozolu;
• ból dziąseł przy ząbkowaniu - lidokaina jako składnik żeli redukuje nieprzyjemne objawy towarzyszące wyrzynaniu się zębów mlecznych u niemowląt;
• bóle pourazowe - sportowcy wykorzystują plastry i aerozole z lidokainą w celu łagodzenia dolegliwości powstających po kontuzjach.

Lidokaina jest pomocna również w łagodzeniu dolegliwości dotyczących uszu. Stanowi jeden ze składników kropli LIX. To wyrób medyczny, który stosuje się m.in. przy bólu wynikającym z nadmiaru woskowiny usznej czy podrażnień spowodowanych kontaktem z wilgocią, noszeniem słuchawek dousznych i aparatów słuchowych. Chlorowodorek lidokainy jako składnik tego preparatu łagodzi również ból i swędzenie spowodowane detergentami, np. zawartymi w płynach do mycia. Preparat szybko przynosi ulgę, a także wspomaga łagodzenie objawów zapalenia ucha zewnętrznego. Krople LIX można stosować już u dzieci powyżej 6. miesiąca życia.

LIX/10756/05/22