77 lat temu Armia Czerwona wyzwoliłą Bielsko i Białą

Do przedwojennego Bielska wojska III Rzeszy Niemieckiej wkroczyły 3 września 1939 roku. Miasto i okoliczne tereny włączono do III Rzeszy w październiku tego samego roku. W czasie II wojny światowej Biała została włączona do Bielska. W tym samym czasie na terenie Białej zaczęło powstawać wiele polskich organizacji podziemnych. Rozpoczęły działalność Narodowe Siły Zbrojne (Działalność Narodowych Sił Zbrojnych w Bielsku-Białej).

Okupacja trwała do lutego 1945 roku, kiedy to do Bielska i Białej zbliżyła się Armia Czerwona, której ofensywa ruszyła znad Wisły 12 stycznia.

W dniu 20 stycznia dowództwo niemieckie nakazało ewakuację ludności cywilnej z Bielska. Jak opisuje Łukasz Mroczek w swym opracowaniu „Sytuacja społeczno-polityczna w okręgu bielsko-bialskim w 1945 roku”, według powojennych szacunków strony niemieckiej na 50 tys. Niemców mieszkających w mieście — 40 tys. zostało ewakuowanych, a dobrowolnie pozostało około 10 tys.

Pierwsze oddziały Armii Czerwonej pojawiły się w okolicy Lipnika 29 stycznia. 1 lutego, po ostrzale artyleryjskim, na miasto ruszyły piechota i czołgi. Atak z 1 lutego jednak nie przyniósł powodzenia.

Do walk ulicznych w mieście utworzono 30 -osobowe oddziały szturmowe. Żeby oszczędzić znajdujące się w Bielsku -Białej zakłady przemysłowe, nie zdecydowano się na bombardowania lotnicze ani zmasowany atak ognia artyleryjskiego.

Do 10 lutego udało się oddziałom Armii Czerwonej wyprzeć Niemców z Białej. Następnego dnia walki przeniosły się do Bielska. To miasto bronione było do 12 lutego, głównie przez oddziały dowodzone przez młodych podoficerów.

Podczas walk na Podbeskidziu zginęło około 11 tys. żołnierzy sowieckich.

Artykuł powstał na podst: informacji z region.beskidia.pl, wikipedia.pl, Łukasz Mroczek „Sytuacja społeczno-polityczna w okręgu bielsko-bialskim w 1945 roku”. Wieki Stare i Nowe 5(10), 156-184.