Historie kobiet w Czechach. Spotkanie z Mariuszem Suroszem

Gdzieś u początków pomysłu bielskich spotkań Czułych barbarzyńców była ciekawość i fascynacja. A także chęć zrozumienia jacy są Czesi, żyjący tak blisko nas, a zarazem jednak wyczuwalnie inni. Mariusz Surosz, zarówno w Pepikach, wydanych w 2010 roku, jak i w swojej nowej książce Ach, te Czeszki, podejmuje próbę udzielenia odpowiedzi na to pytanie, choć od razu we wstępie do tej ostatniej, wspominając słowa Vàclava Buriana uprzedza, że wiara w osiągnięcie pełnego sukcesu jest złudą. Jednoznaczna charakterystyka narodu, którego przedstawicieli poznało się osobiście i polubiło, jest po prostu niemożliwa.

Zatem nie chodzi o podanie czytelnikowi zamkniętej charakterystyki rodaków Szwejka. Przeciwko stereotypom Surosz występuje w obu swoich książkach. Jego praca to raczej tworzenie mozaiki, która pomoże zrozumieć, że złożoność ludzkich motywacji, piękno i małość charakterów, przypadkowość wyborów bądź konsekwencja w podejmowaniu decyzji nie mają żadnych narodowych etykiet. W Czeszkach opowiedziane zostały losy ośmiu kobiet, na których swe wyraźne piętno odciska dwudziestowieczna historia. Jak pisze Jerzy Marek w recenzji książki: „Metoda ta pozwala Suroszowi ukazać nie tyle tragedię polityczną, ile tragedię ludzką. Historia spuszczona z łańcucha (określenie Jerzego Stempowskiego) nieustannie dopada bohaterki książki, steruje ich życiem, wikła w splot dramatycznych zdarzeń”.

Będziemy rozmawiać o bohaterkach książki Surosza - Adinie Mandlovej, uwielbianej i nienawidzonej aktorce, Vĕrze Časlavskiej, wielokrotnej złotej medalistce, której życie osobiste przysporzyło szczególnych cierpień czy o Petrze Šáchovej - kapłance Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego. W tle opowieści o Miloslavie pojawia się czeska wioska na Wołyniu, a życie Elżbiety wiąże się ze skomplikowanymi problemami polsko-czeskiego pogranicza. Surosz wybiera bohaterki spośród kobiet powszechnie znanych i zupełnie nieznanych, z uwagą i wnikliwością przygląda się ich losom, próbuje odkrywać motywacje działań, pokazuje, jak radziły sobie wrzucone w wir dziejowych zdarzeń, które najmniej są łaskawe dla pojedynczych ludzkich istnień.

Autor Czeszek pisze kompetentnie, z dociekliwością i wielką uwagą. Wielokrotnie od początku istnienia naszego cyklu mieliśmy okazję rozmawiać z nim na temat skomplikowanych dziejów Czechosłowacji, poczynając od czasu powstania tego państwa, przez aksamitną rewolucję, podział na Czechy i Słowację aż po dzień dzisiejszy. Nowa książka jest świetną okazją do podjęcia dyskusji o wydarzeniach XX wieku, o ludzkich losach, o Czechach i Polakach.

Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej.