Czy wydziedziczenie pozbawia zachowku i jaka jest jego wysokość?

Oznacza to, że jeśli z woli spadkodawcy jego majątek przekazywany jest osobie jej bliskiej, która nie była spokrewniona, przy pominięciu osób formalnie najbliższych, pojawia się rola zachowku. Przysługuje on najczęściej nabywcom majątku spadkowego, którymi mogą być dzieci, małżonkowie czy rodzice.

Zachowek zgodny z zasadami współżycia społecznego

W chwili śmierci spadkodawcy kwestia zachowku często wydaje się niektórym osobom niesprawiedliwa. Szczególne kontrowersje wywołuje wtedy, gdy na jego podstawie podważana jest wola wyrażona przez zmarłego w testamencie.

Gdy sytuacja z prawnego punktu widzenia rzeczywiście wydaje się niesprawiedliwa, można starać się o obniżenie wielkości zachowku. Na mocy decyzji Sądu możliwe jest nawet całkowite oddalenie powództwa o zapłatę zachowku. Niezbędne jest przy tym jednak wykazanie, że zapłata byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Co to jednak oznacza w praktyce?

Zaniedbanie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy

Co do zasady, zachowek powinien chronić bliskich zmarłego i jest to istotna kwestia w rodzinie, której relacje wyglądały poprawnie. W takiej sytuacji wsparcie dzieci, wnuków czy małżonka, czyli osób bliskich względem spadkodawcy, wydaje się logiczne, oczywiste i sprawiedliwe.

Przy podnoszeniu zarzutu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego wykazać należy, że żądanie tego typu zapłaty pod względem wartości społecznie akceptowalnych jest oceniane negatywnie i stoi w sprzeczności z takimi zasadami.

Osoba ubiegająca się o zachowek mogła również nie utrzymywać kontaktu ze spadkodawcą, nie interesować się nim, a opieka nad nim (np. w chorobie) spoczywała na osobie zobowiązanej do zapłaty. Jednym z argumentów mogłoby być np. wyrzucenie spadkodawcy z domu i nieinteresowanie się jego dalszym losem.

Co to jest wydziedziczenie?

Wiele osób błędnie rozumie wydziedziczenie, warto więc wyjaśnić, na czym ta instytucja polega. W praktyce bowiem fakt, że spadkodawca w chwili sporządzenia testamentu powołał jedną lub część ustawowych spadkobierców, to pozostali zostali wydziedziczeni. W praktyce jednak spokrewnione osoby i tak mają prawo do otrzymania zachowku i to właśnie o jego kwestię chodzi w wydziedziczeniu.

W przypadku wydziedziczenia spadkodawca pozbawia osobę wydziedziczoną szansy na dochodzenie zapłaty zachowku. W ten sposób bowiem uznaje ją za niegodną dziedziczenia. Ważne jest w takiej sytuacji wskazanie w testamencie przyczyny wydziedziczenia. Pamiętać należy także o tym, że w takiej sytuacji zachowek, zgodnie z zapisami instytucji prawa spadkowego, przechodzi na kolejnego zstępnego, który może się domagać wypłaty pieniędzy. Przesłanki wydziedziczenia, czyli warunki pozwalające na jego zajście, są trzy:

• spadkobierca uporczywie postępuje wbrew zasadom współżycia społecznego, co nie stoi w zgodzie z wolą spadkodawcy;
• spadkobierca posunął się do umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, wolności czy rażącej obrazy czci względem spadkodawcy lub jego bliskich;
• spadkobierca nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy w sposób uporczywy.

Ile wynosi zachowek?

Zachowek ma wysokość połowy wartości udziału spadkowego, jaki przysługiwałby ubiegającej się osobie w sytuacji dziedziczenia ustawowego. Wyjątkiem są osoby trwale niezdolne do pracy oraz małoletnie, którym przysługują 2/3 tej wartości.

Podstawa do obliczania zachowku obliczana jest z uwzględnieniem spadkobierców, którzy odrzucili spadek oraz spadkobierców niegodnych. Nieuwzględnieni pozostają spadkobiercy wydziedziczeni oraz ci, którzy dobrowolnie zrzekli się dziedziczenia.

Stwierdzenie nabycia spadku

Otrzymanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w chwili, gdy jest tylko jeden spadkobierca, to ważny krok ku zakończeniu spraw spadkowych. Następnie konieczne jest jedynie dopełnienie obowiązków podatkowych, a także udanie się do Urzędu Skarbowego w celu przedstawienia oświadczenia o przyjęciu praw do spadku. Może konieczne być także opłacenie podatku czy wpisanie swoich danych do księgi wieczystej jako właściciela przekazanej nieruchomości.

Sprawa jest bardziej skomplikowana w przypadku wyznaczenia kilku spadkobierców, gdzie sąd jedynie określa to, w jakiej części dane osoby powołane są do spadku. Nie następuje natomiast podział konkretnych przedmiotów na konkretnych spadkobierców, co ustalić można dopiero po podziale majątku spadkowego.

Materiał przygotowano na podstawie informacji pochodzących z serwisu: https://zachowek.biz.pl/.

Podziału dokonać mogą sami spadkobiercy, dochodząc do porozumienia i podpisując zwykłą umowę. Jeśli w grę wchodzi nieruchomość, konieczne jest podpisanie dokumentu u notariusza. Jeśli spadkobiercy pozostają ze sobą w sporze, sprawiedliwego podziału dokonać może też sąd.