14 czerwca 2013 roku w Suwałkach odbył się Zjazd założycielski ogólnokrajowego stowarzyszenia ławników pod nazwą: Stowarzyszenie Krajowa Rada Sędziów Społecznych. Zjazd zatwierdził Statut Stowarzyszenia oraz uchwalił m.in., że dla upamiętnienia tego dnia, 14 czerwca będzie Dniem Ławnika - sędziego społecznego.

Udział ławników w procesie stosowania prawa w sądach powszechnych wymaga zarówno doświadczenia życiowego, wrażliwości społecznej, jak i wiedzy z zakresu procedur sądowych oraz norm i zasad poszczególnych gałęzi prawa materialnego, które są podstawą orzekania w sprawach rozpoznawanych przez sądy. Z tego powodu każdy, kto chce wykonywać funkcję ławnika w sądzie powszechnym, powinien przygotować się do pełnienia tej ważnej roli społecznej poprzez opanowanie minimum wiedzy z zakresu prawa.

Rada Miejska co 4 lata wybiera ławników w liczbie określonej przez Prezesa Sądu Okręgowego. Obecnie trwa kadencja ławników wybranych jesienią 2015 roku na lata 2016-2019.

Bardzo ważnym kryterium, które powinien spełniać kandydat na ławnika, jest posiadanie nieskazitelnego charakteru. Wymaga to - zarówno od podmiotów zgłaszających kandydata, jak i organów decydujących o powołaniu danej osoby na ławnika - dokonania rzetelnej i wszechstronnej oceny kandydata oraz jego zachowania wobec porządku prawnego. Zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa sądów administracyjnych, przez nieskazitelność należy rozumieć takie cechy charakteru, jak: szlachetność, prawość, uczciwość. Są to zatem cechy wartościujące konkretną osobę nie w sferze intelektualnej i profesjonalnej, lecz wyłącznie etyczno-moralnej. Ławnik powinien się zatem charakteryzować cechami wymaganymi od sędziego.

Warunkiem koniecznym do pełnienia funkcji ławnika po dokonaniu wyboru przez radnych danej gminy, jest również złożenie ślubowania przed Prezesem Sądu. Z roty ślubowania wynikają szczególne powinności, takie jak: obowiązek wiernej służby ojczyźnie, strzeżenie prawa, bezstronność, dochowanie tajemnicy czy kierowanie się godnością oraz uczciwością.

Przy rozstrzyganiu spraw ławnicy mają równe prawa z sędziami. Pełnienie funkcji ławnika oznacza ogromną odpowiedzialność, tym istotniejsza jest więc kwestia odpowiedniego przygotowania merytorycznego ławników.